Bandrol Nedir?

Bandrol; fikir ve sanat eserlerinin izinsiz çoğaltılmalarının ve taklit edilmelerinin önlenmesi amacıyla, eserlerin çoğaltılmış nüshaları ile süreli olmayan yayınların üzerine yapıştırılan, sökülmesi halinde parçalanan ve yapıştırıldığı malzemenin özelliğini kaybettiren nitelikte güvenlik şeridi içeren holografik özellikli bir güvenlik etiketidir.

Yayıncılar Federasyonu (YAYFED) istenilen evrakları eksiksiz olarak getiren her yayımcıya bandrol başvurusundan itibaren 10 gün içerisinde bandrol vermek zorundadır.

Bandrol uygulamasının ilk defa sinema eserleri için getirilmiştir. Buna göre gazete, dergi ve benzeri süreli yayınlar dışında kalan her tür yayınlarda da kanunen bandrol zorunluluğu bulunmaktadır. Bandrol Uygulamasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikle bu kurala bazı istisnalar getirilmiştir.

Eserlerde Bandrol Zorunluluğu

5846 sayılı FSEK 81. maddesi uyarınca süreli olmayan yayınlara çoğaltılmayı takiben sevkiyattan önce muhakkak bandrol yapıştırılmasının zorunludur. Bandrolün amacı; eser ve hak sahiplerinin haklarının takip edilmesini sağlamak ve hak ihlalleriyle mücadele etmektir.

Yayınevlerinin mevcut sözleşmelerinde ne tür haklara sahip olduklarını değerlendirmeleri ve buna göre bandrol talep etmeleri gerekmektedir. Mevcut sözleşmelerin süreleri ve baskı sayıları gibi konuların hayati önem taşımaktadır.

Bandrol yükümlülüğüne aykırı ya da bandrolsüz eseri çoğaltıp satışa arz eden, satan, dağıtan veya ticari amaçla satan ya da kabul eden kişiler hakkında 1 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ve beşbin güne kadar adli para cezası düzenlenmiş olup yayınevlerinin matbaadan gelen eserler içerisinde bandrolsüz olanları tespit ederek ayırmaları önem arz etmektedir. Bandrol zorunluluğu olan eserler yönünden depolarda dahi bandrolsüz kitapların bulunması sorun teşkil ettiğinden önlem olarak bu eserleri tasnif ederek ayrı bir bölüm yapılmalı ve uyarı yazılarının yazılarak satışa arz edilmemelidir.

 İsteğe Bağlı Bandrol Uygulaması

1. 1.Tanıtım veya bilgilendirme amaçlı katalog, broşür, kullanım kılavuzu ve tarifeler, bandrollenmiş süreli olmayan yayınların ekinde verilen içerik tamamlayıcı niteliği bulunan materyaller, resmen yayınlanan veya ilan olunan kanun, tüzük, yönetmelik, tebliğ, genelge, kazai kararlar bunların ilk grubudur. Yayıncılık için önemli bir istisna eğitim ve öğretim kurumlarında eğitim ve öğretim amacıyla kullanılacak yayınlardan ön ve arka kapaklar ile belirli sayfalarda on dört puntodan küçük olmamak üzere, “tanıtım nüshasıdır, para ile satılamaz’ ibaresi taşıyan tanıtım nüshalarında bandrol zorunlu değildir. Yayıncıların eğitim ve öğretim kurumlarında eğitim ve öğretim amacıyla kullanılacak yayınlar dışında promosyon ya da ücretsiz dağıtılacak eserler için de bandrol alması gerekmektedir.
2. Yurt dışında dağıtımı yapılmak üzere ülke içinde ticari dolaşıma sunulmamak kaydıyla çoğaltımı sadece ülke içinde yaptırılan yayınlarda bandrol isteğe bağlıdır. Türkiye’de piyasaya sürülmeyecek eserlere bandrol alma zorunluluğu bulunmamaktadır.
3. Kapak hariç toplam 48 sayfayı geçmeyen, okul öncesine, ilköğretime ve ortaöğretime (48 sayfa altı istisnası meslek birliğimizin talebi doğrultusunda yönetmeliğe ortaöğretim ibaresi eklenerek genişletilmiştir) yönelik eğitim amaçlı süreli olmayan yayınlarda bandrol isteğe bağlıdır. Ancak uygulamada bu istisna yanlış yorumlanmaktadır. Yani 48 sayfa altı tüm eserlerde bandrol zorunlu değildir yaklaşımı yanlıştır. Bu istisnanın sadece ilköğretim, ortaöğretim ve okulöncesine yönelik eğitim amaçlı eserler ile sınırlı tutulduğuna dikkat edilmelidir.

Yönetmeliklerde yapılan değişiklikler uygulamada bazen sorunlara yol açmaktadır. Örneğin yapılan arama ve el koymalarda/denetimlerde; eski yönetmelik döneminde yayınlanan ve 96 sayfalık bandrol serbestisi ile basılan eski tarihli kitapların bandrolsüz olduğu gerekçesi ile toplatılabilmektedir. Bu yanlışın sebebi polislerin ve hatta bazı bilirkişilerin yürürlükteki yönetmelik gereği 48 sayfa üstü tüm bandrolsüz kitapları yayın tarihine bakmadan toplamasından meydana gelmektedir. Bu hatalı uygulama o kadar sıklıkla yaşanmıştır ki sorunun çözümü için özel bir genelge çıkarılarak emniyet güçlerine iletilerek bilgilendirmeler yapılmıştır.

İthal Edilen Eserler için Bandrol

Yayma hakkının devralınması suretiyle yurt dışından İthal edilen (süreli olmayan) yayınlar için gerekli evraka sahip ve Meslek Birliğinden referans yazısı alanların toplu olarak bandrol alınmaktadır. Yayınevleri hangi yayınlarda veya dizilerde bu bandrolleri kullandıklarını Bakanlığa bandrol tatbik edilmesi akabinde bildirmeleri gerekmektedir. Bu bildirimi yapmayanlar ise yeni bandrol alamamaktadır.

Seçimlik Başvuru

Bandrol talebinde bulunan yayınevinin faaliyet merkezinin ya da bandrol talep edilen nüshaların çoğaltımının yapılacağı yere bağlı YAYFED’den seçimlik olarak bandrol başvurusu yapabilir.

Seri ya da Cilt Eserlerde Bandrol

Tamamı bir defada ticari dolaşıma giren ve birbirini takip eden nüsha olarak tespit edilmiş ayrılmaz bir bütün arz eden eserler için tek bir bandrol alınabilir. Söz konusu nüsha ve materyaller BİRBİRİNDEN AYRI SATILAMAZ ve bu husus ONİKİ PUNTODAN KÜÇÜK OLMAYACAK şekilde nüsha ve materyaller ile ambalajları üzerinde belirtilmelidir.

İl Denetim Komisyonları

81 ildeki Denetim Komisyonları bandrollenmesi zorunlu nüshaların bandrollü olup olmadıklarını RE’SEN denetleyebilir. Yani arama ve el koyma kararına gerek olmadan bandrol incelemesi yapabilirler.

Kaldırım ve Tezgâhlardaki Korsan Satışlar

Yol,  meydan, pazar, kaldırım, iskele, köprü ve durak gibi yerlerde orijinal kitapların bile satışı yasaktır. Arama kararına gerek olmadan bu yerlerdeki satışı 155’i arayarak müdahale edilmesini ve kaldırılmasını sağlayabilirsiniz. 

Sahte Bandrol

Sahte bandrolün kullanımı suç olarak kanunda belirtilmiştir. Sahte bandrol üreten, satışa araz eden, satan, dağıtan, satın alan, kabul eden ve kullanan kişi için 3 yıldan 7 yıla kadar hapis, beş bin güne kadar da adli para cezası uygulanmaktadır.

Yetkisiz Kişiye Bandrol Sağlama

Yayınevlerinin, eserleri için aldıkları bandrollerinin, yetkisiz kişilerinin eline geçmesi ve bu bandrollerin başka eserlerde kullanılması durumunda cezai sorumlulukları vardır.

Yayınevleri teslim ve tesellüm evrakı ile bandrolü matbaaya vermeli ve alırken de yine ayrı bir tutanak ile teslim almaları yaşayabilecekleri sıkıntıları azaltacaktır.