19 Aralık 2018 tarihli 30630 sayılı Resmi Gazete ile yayınlanan 7155 Sayılı Abonelik Sözleşmesinden Kaynaklanan Para Alacaklarına İlişkin Takibin Başlatılması Usulü Hakkında Kanunla (Link) konusu bir miktar para alacağı ve tazminat olan ticari davalarda, arabuluculuğa başvurmak dava şartı kabul edildi. Bu düzenleme 1 Ocak 2019’da yürürlüğe girdi.
a)7155 sayılı Kanunla öngörülen düzenleme TTK m. 4 ve diğer kanunlarda belirtilen ticari davalar için öngörüldü. Her ne kadar ticari davalar için öngörülmüş bir düzenleme gibi görünse de fikrî mülkiyet mevzuatından kaynaklı davalar da bu kapsamda yer almaktadır.
Zira 6602 Sayılı TTK m.4/1 hükmüne (Link) göre, tarafların tacir olup olmadıklarına bakılmaksızın fikrî mülkiyet hukukuna dair mevzuatta ve 11/1/2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun yayın sözleşmesinden (BK. 487 ilâ 501) doğan hukuk davaları ticari dava sayılmaktadır. Ancak herhangi bir ticari işletmeyi ilgilendirmeyen fikir ve sanat eserlerine ilişkin haklardan doğan davalar bundan istisnadır.
Yayıncı ve yapımcı gibi kişiler, ticari işletmeyi ilgilendiren işlerle iştigal ettikleri için onların açacakları ya da onlara açılacak fikir ve sanat eserleri kanununa dayalı para alacağı ve tazminat alacakları için dava açılmadan önce arabuluculuğa başvurulması zorunludur.
Tüm bu nedenlerle TTK 4/1 hükmü kapsamına; 22.12.2016 tarihli ve 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanununda (SMK), 22.04.2004 tarihli ve 5147 sayılı Entegre devre Topoğrafyalarının Korunması Hakkında Kanunda ve bir ticari işletmeyi ilgilendirmesi koşuluyla 05.12.1951 tarihli ve 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununda (FSEK) öngörülen davalarda girmektedir.
Sonuç olarak her hangi bir tereddütte yer bırakmamak adına özel kanun olarak FSEK’te de özel bir düzenleme yapılması suretiyle yeknesaklık sağlanmalıdır.
b)Alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerinden olan arabuluculuk, fikri mülkiyet hukuku açısından özellikle de telif hukuku açısından elverişli bir yöntemdir.
c)FSEK m. 81 kapsamında bandrol mükellefiyeti, 6325 Sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanununun kapsamı dışındadır. Re’sen suç olarak düzenlenen bu madde ve ceza hükümleri arabuluculuğa uygun değildir. Arabuluculuk, bandrolsüzlük, usulsüz bandrol ve sahte bandrol gibi ihlallerde tatbik edilmeyecek ve cezaların caydırıcılığı etkin olarak devam edecektir. İhtiyari arabuluculukta da bu kural geçerlidir. Bu nedenle arabuluculuk korsanla mücadeleyi zayıflatacak bir yöntem değildir.
d)Telif haklarına ilişkin ihtilaflarda arabuluculuğun dava şartı olarak öngörülmesi, aşağıdaki nedenlerle faydalı olacağı kanaatindeyim:
- Dava boyunca tarafların yapmak zorunda kalacakları tüm masraflardan (posta gideri, bilirkişi, keşif vb. masraflar, yol giderleriniz gibi) ve yargılama nedeniyle adliyeye ayırmak zorunda kalacakları zamandan tasarruf etmelerini sağlar.
- Uyuşmazlıkların çözümü mahkemeye göre daha kısa sürer.
- Taraflar arabulucularını kendileri seçebilir.
- Sonuç, tarafların kontrolündedir.
- Tarafların kendi gereksinimlerine göre kendi çözümlerini bulmalarına olanak sağlar. Tarafların anlaştıkları yöntem ve çözümler esnektir.
- Mevcut hukuki durumu değil, tarafların menfaatlerinin korunarak, kazan-kazan anlayışı ile uzlaşı kültürü çerçevesinde tarafların birlikte kazandığı, tarafların sosyal ve ekonomik ilişkilerinin devam ettiği yöntemdir.
- Yazar- yayıncı, yayıncı- yayıncı, icracı sanatçı- yapımcı vb. arasındaki ihtilaflarda ve uyuşmazlıklarda gizlilik ilkelerini esas alarak ticari itibarlarının zarar görmesini önler.
- Taraflar süreci devam ettirmek, sonuçlandırmak ve bu süreçten vazgeçmek konusunda tamamen serbesttir.
- Taraflar arabuluculuk sürecinin sonunda bir anlaşmaya varırlarsa bu anlaşmanın, icra edilebilirliğine ilişkin bir şerh verilmesi suretiyle ilâm niteliğinde belge elde ederler.
- Anlaşma belgesinin resmi işlemlerde kullanılması durumunda sadece maktu verginin ödenecek olması, telif hukuku gibi yüksek meblağlı uyuşmazlıklarda çok ciddi vergi kolaylığı sağlar.
- Yargının yükü hafifler.
- Meslek Birliklerinin uzman arabulucuları eliyle üyeleri arasındaki uyuşmazlıklarda çözüm üretebilmeleri sağlanır.
