Dijital Varlık konusu, günümüzde kripto paraların gündeme gelmesiyle teknoloji ve hukuk dünyası için çokça değerlendirmeye konu olmaktadır. Bunun yanı sıra dijital varlık, devinim halinde olan dijital dünya içerisindeki kişilerin sermayesine, mal paylaşımlarına ve hatta terekeye dahi konu ettiği bir değer halini almaktadır.

Genel anlamda dijital varlık, bir medya veya metnin, bilgisayardan veya internet üzerinden bir yerdeki bulutta depolanan ikili biçimde her türlü veriye sahip bir mülkiyet olarak tanımlanabilir. Günümüzde dijital platformlarda yer alan pek çok kişinin edindiği dijital kimliklerin değerlemesi önem kazanmaktadır. Bununla birlikte kimi kişilerin ürettikleri sanal bir ikona ait sanal jetonun açık artırmayla milyon dolarlara satılmasıyla gündeme gelmekte olup kişilerin servetlerine söz konusu dijital değerleri katarak koleksiyon oluşturma gayesi güttüğü görülmektedir. Boston ve Londra merkezli olarak USA ve Avrupa’da Kasım 2019 ile Mart 2020 ayları arasındaki 800 kişiden oluşan bir araştırmaya göre araştırmaya katılanların %36’sı dijital varlık yatırımının olduğunu, kurumsal yatırımcıların ise %60 ı dijital varlıkların portföylerinde yer aldığını ancak niteliğinin dijital varlığın türüne göre değişkenlik gösterdiğini belirtmiştir (https://www.fidelitydigitalassets.com/).

Bilindiği üzere dünya üzerinde hukuk kuralları yaşanan gelişmeleri izleyerek sonrasında yaşanan değişiklik ve ilerleme doğrultusundaki zemin üzerinde inşa edilir. Ticaret dünyasında, ticaret ve işlemler halihazırda kapsamlı bir şekilde dijitalleşmiştir ve yine de bir asırdan fazla bir süre önce uygulanan mevzuat, işletmelerin tamamen kağıtsız süreçleri benimsemesini engellemektedir. Buna göre kanaatimizce öncelikle mevzuatını dijital dünyaya ilişkin gelişmelere en hızlı entegre edenler kazançlı çıkacaktır. Dijital varlıkların tanınması ve popülerliği giderek artan blockchain ve kripto para dünyasında yapılan araştırmaları incelediğimizde ise İngiltere’de raporların online olarak yayınlandığı bir platform dikkat çekiyor (https://www.lawcom.gov.uk/project/digital-assets/ ). Burada açıkça dijital varlıkların genellikle piyasa katılımcıları tarafından mülk olarak değerlendirildiği, dijital varlıkların mülkiyet hakları, modern sosyal, ekonomik ve yasal sistemler için hayati öneme sahip olduğu ve korunması gerektiği belirtilmiştir. Pek çok ülkede halen internetin getirdiği teknolojik atılımlara dair hukuki düzenlemeler her gün güncellenmektedir. Günümüzde e-ticaretin reklam dünyasının önemli bir ayağı olan sosyal medyada faaliyet gösteren influencerların kişisel hesaplarında yaptıkları reklamlara sponsor veya işbirliği açıklamasının eklenmesi zorunluluğu henüz çok yakın bir tarihte gelmiştir. Dijital varlıklara ilişkin bir tanıma ise Türkiye’de Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi’nin 13.11.2020 Tarihli 2020/1149 E., 2020/905 K. Sayılı kararında değinilmiştir. Bu karara konu olayda miras bırakanın vefatından sonra kullanmış olduğu cep telefonunda ICloud isimli bulut bilişim sisteminin kullanıldığını ve cep telefonundaki fotoğraf, video, ses kayıtları, medya dosyaları, dokümanlar, mailler, notlar gibi birçok verinin bu sistem üzerinde kayıtlı olduğunu, bu dokümanlara ise yalnızca Apple kimliği ve şifresi ile erişilebildiğini, aynı zamanda hesabına bağlı olan ve bu hesap vasıtası ile kontrol edilen terekeye konu olabilecek mal varlığının olduğunu, hesapta e-ticaret sitesi hesabının, hediye çeklerinin ve kuponların olduğunun bilindiği ifade edilerek Icloud kimliğinin terekenin aktifinde kabul edilerek erişim sağlanması için terekenin tespitine karar verilmesi talep edilmiştir. Yerel mahkeme tarafından, “murise ait cep telefonunda bulunan Icloud hesabına erişilmesi ile murisin özel hayatının gizliliğinin ihlal edileceği,” gerekçe gösterilerek davacının Icloud kimliğinin terekenin aktifinde kabul edilerek erişim sağlanması için terekenin tespitine ilişkin talebinin reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi ise dijital varlık terimini kullanarak “dijital mal varlığının, terekeye dahil olması gerektiği nazara alınarak dijital terekenin de tespiti yapılarak araştırma ve inceleme sonucunda bir karar verilmesi gerektiğine” karar vermiştir.

Türkiye’deki bu örnekle benzer özellikler taşıyan Alman Federal Mahkemesi’nin verdiği bir karar sonrasında Facebook kendi arayüzünde bir güncelleme yapmıştır. Bugün Google Yahoo veya Facebook sitelerinde sizin hayatta olup olmadığınızın anlaşılması için çeşitli bildirimlerle sizin uyandırılmanız söz konusudur. Eğer ölüm gerçekleşirse dilerseniz bir “yasal varis” atayarak şunları yapmasına izin verebiliyorsunuz: Profiliniz için başa tutturulan bir gönderi yazmak (ör. sizin adınıza son bir mesaj paylaşmak veya cenaze merasimiyle ilgili bilgi vermek). Profil resminizi ve kapak fotoğrafınızı güncellemek. Hesabınızın kaldırılmasını talep etmek. Bu özelliği açtıysanız Facebook’ta paylaştıklarınızın bir kopyasını indirmek. Ancak bu yasal varis hesaba giriş yapamaz, mesajları okuyamaz veya arkadaş ekleyip çıkaramaz. Hesap varisi ekleyebilmek için 18 yaşından büyük olmak gerekiyor.

Dijital varlıkların para veya bir başka dijital varlık karşılığında alınıp satılması, değiş tokuş yapılması ve bunun üzerine tanımlanan bir kod aracılığıyla sahiplik iddia edilmesi mümkündür. Dijital varlığın sahip olduğu değerin belirlenmesi ise tamamen serbest ve denetime elverişli olmayan kripto varlık piyasaları üzerinde spekülasyonlardan kimi zaman yara almaktadır. Ancak bunun yanı sıra malvarlığına dijital bir değer katmak isteyen kişi sayısı ise her geçen gün artmaktadır. Söz konusu dijital varlıkların kayıtlı olduğu sosyal medya hesaplarındaki güvenlik açıklarından başlayan ve kripto varlıkların yer aldığı borsalar aracılığıyla yapılan dolandırıcılık suçuna kadar, bilişim suçları açısından da pek çok hukuki sorun yaşanmaktadır. Halihazırda kişilerin maddi olarak kaybının yanında ticari itibarları da zedelenmekte ve kişiler hukuk düzeninin korumadığı bir alanda güven arayışındadır. Dolayısıyla dijital varlık tanımının, hukuki düzlemdeki yerinin doğru şekilde analiz edilerek bilişim dünyasındaki gelişmelerle uyumlu hukuki sonuçlara varmanın önemi büyüktür.