Yükseköğretim kurumlarında yapılan bilimsel çalışmalar veya araştırmalar sonucunda gerçekleştirilen buluşlara çalışan buluşlarına ilişkin hükümler uygulanır. Buna göre yükseköğretim kurumlarında buluşun kimin geliştirdiğine değil, nerede (yükseköğretim kurumunda) ve nasıl (bilimsel çalışma veya araştırma) geliştirildiğine bakılır. Eğer buluş geliştiren öğretim elemanı, öğrenci veya stajyer; bağlı bulunduğu yükseköğretim kurumunda değil de başka bir yerde buluşu geliştirmişse ve bu buluş, bağlı bulunduğu yükseköğretim kurumundaki bilimsel çalışma sonucu değilse böyle bir buluş kendilerine aittir.

Yürürlükten kaldırılan düzenlemede öğretim elemanlarınca geliştirilen buluşlar, kendilerine ait kabul ediliyordu. Buna öğretim elemanı imtiyazı (Professor’s Privilege) denmekteydi. Yeni düzenlemede bu imtiyaz kaldırılarak yükseköğretim kurumlarında geliştirilen buluşlar, kural olarak çalışan buluşlarına ilişkin hükümlerin uygulanacağı benimsenerek deyim yerindeyse bu tür buluşlar kurumsallaştırıldı. Bu kurumlarda üretilen bilgi ve geliştirilen buluşların ticarileştirilmesi amacıyla TTO’lar kurulmaya başlandı.

Yürürlükteki düzenlemeye göre yükseköğretim kurumlarında geliştirilen buluşlara mevzuat hükümleri şu sırayla uygulanır:

i) Öncelikle varsa özel kanun hükümleri uygulanır. 6550 sayılı Kanun burada örnek gösterilebilir.

ii) Özel kanun hükmü bulunmuyorsa Sınai Mülkiyet Kanununun (SMK) konuya ilişkin özel hükmü (m. 121) uygulanır.

iii)  SMK 121’de de hüküm bulunmuyorsa çalışan buluşlarına ilişkin SMK 113-120 hükümleri uygulanır. Fakat yükseköğretim kurumlarında geliştirilen buluşlara, SMK’nın bedele ilişkin 115, patent başvurusuna ilişkin 116, patent başvurusuyla ilgili tarafların hak ve yükümlülüklerine ilişkin 118 ile işletmenin faaliyet alanına ilişkin serbest buluşlar bakımından çalışanın teklifte bulunma yükümlülüğüyle ilgili 119/4 hükümleri uygulanmaz. Yasa koyucu bu hükümlerin uygulanmayacağını açıkça hükme bağlamıştır.

Diğer yandan öğretim elemanı, öğrenci ve stajyerlerin, diğer kamu kurum veya kuruluşları veya özel kuruluşlarla bir sözleşme kapsamında yaptıkları çalışmalar sonucunda geliştirdikleri buluşlar üzerindeki hak sahipliğinin belirlenmesinde, diğer kanunlardaki hükümler saklı kalmak kaydıyla, sözleşme hükümleri esas alınır. Burada kritik soru şudur: Öğretim elemanı, öğrenci ve stajyer ile üçüncü kişiler arasında akdedilecek sözleşmelerde acaba yükseköğretim kurumu devreden çıkarılabilir mi? Kanaatimizce bu soru yanıtlanırken yukarıda belirttiğim üzere buluşun nerede ve nasıl geliştirildiğine bakılır. Vurgulamak gerekirse yükseköğretim kurumunun buluş üzerinde hak iddia etmesi, buluşun yükseköğretim kurumunda yapılan bilimsel çalışmalar veya araştırmalar sonucunda geliştirilmesine bağlıdır.