Cayma Hakkına Dair Değişiklikler
Cayma hakkının kullanımı başlıklı on birinci maddeye beşinci fıkra eklenerek “Platform üzerinden kurulan mesafeli sözleşmelerde aracı hizmet sağlayıcı tüketicinin EK’te yer alan formu doldurabilmesi veya cayma beyanını gönderebilmesi için platform üzerinde gerekli sistemi kurmak ve tüketicilerin iletmiş olduğu cayma beyanlarının kendisine ve satıcı veya sağlayıcıya ulaştığına ilişkin teyit bilgisini tüketiciye derhal iletmek zorundadır.” şeklinde bir düzenleme getirilmiştir.
Cayma hakkına ilişkin olarak platform üzerinden kurulan mesafeli sözleşmelerde aracı hizmet sağlayıcıya tüketicinin bu hakkı kullanabilmesi için platform üzerinde gerekli tedbirleri alması yönünde bir düzenleme getirilmiş, cayma hakkının kullanılması için örnek bir form hazırlanarak yönetmeliğin ekine ilave edilmiştir.
Aynı maddenin birinci fıkrasında yer alan “satıcı veya sağlayıcıya” ibaresi “satıcı, sağlayıcı veya aracı hizmet sağlayıcıya” şeklinde değiştirilmiştir.
Cayma hakkının kullanılmasında satıcı ve sağlayıcının yükümlülüklerinin düzenlendiği 12. madde ise aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir.
(1) Satıcı, cayma hakkına konu malın, iade için ön bilgilendirmede belirtilen taşıyıcıya teslim edildiği tarihten itibaren on dört gün içinde, varsa malın tüketiciye teslim masrafları da dahil olmak üzere tahsil edilen tüm ödemeleri iade etmekle yükümlüdür. Ancak tüketicinin malı, iade için öngörülenin haricinde bir taşıyıcı ile iade etmesi durumunda söz konusu yükümlülük malın satıcıya ulaştığı tarihten itibaren başlar. Platform üzerinden kurulan ve bedelin tahsiline aracılık edilen mesafeli sözleşmelerde aracı hizmet sağlayıcı, teslim sonrası bedelin satıcıya aktarıldığı durum hariç olmak üzere bu fıkrada belirtilen ödemelerin tüketiciye iade edilmesinden satıcı ile birlikte müteselsilen sorumludur.
(2) Malın tesliminden önce cayma hakkının kullanılması durumunda satıcı ile platform üzerinden kurulan ve bedelin tahsiline aracılık edilen mesafeli sözleşmelerde aracı hizmet sağlayıcı, cayma hakkının kullanıldığına ilişkin bildirimin kendisine ulaştığı tarihten itibaren on dört gün içinde, varsa malın tüketiciye teslim masrafları da dahil olmak üzere tahsil edilen tüm ödemeleri iade etmekle yükümlüdür.
(3) Hizmet ifasına ilişkin sözleşmelerde cayma hakkının kullanılması durumunda sağlayıcı ile platform üzerinden kurulan ve bedelin tahsiline aracılık edilen mesafeli sözleşmelerde aracı hizmet sağlayıcı, cayma hakkının kullanıldığına ilişkin bildirimin kendisine ulaştığı tarihten itibaren on dört gün içinde tahsil edilen tüm ödemeleri iade etmekle yükümlüdür.
(4) Satıcı veya sağlayıcı, birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarda belirtilen tüm geri ödemeleri, 13 üncü maddenin üçüncü fıkrası hükmü saklı kalmak üzere tüketicinin satın alırken kullandığı ödeme aracına uygun bir şekilde ve tüketiciye herhangi bir masraf veya yükümlülük getirmeden tek seferde yapmak zorundadır. Platform üzerinden kurulan mesafeli sözleşmelerde satıcı veya sağlayıcı adına bedel tahsil etmesi halinde, mal veya hizmetin tüketiciye teslim veya ifası sonrası bedelin satıcıya veya sağlayıcıya aktarıldığı durumlar hariç olmak üzere, aracı hizmet sağlayıcı bu yükümlülüğün yerine getirilmesinden satıcı veya sağlayıcı ile birlikte müteselsilen sorumludur. Ödemenin kredi kartı ile yapılmış olması durumunda, 23/2/2006 tarihli ve 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu kapsamındaki kart çıkaran kuruluşlar; satıcı, sağlayıcı veya aracı hizmet sağlayıcı tarafından aktarılan tutarı, kendilerine ulaşmasını takiben kart hamilinin kullanılabilir limitine tek seferde ilave etmekle yükümlüdür. (Bu fıkranın yürürlük tarihi, diğer değişikliklerden farklı olarak 01.01.2023 olarak belirlenmiştir.)
(5) Cayma hakkının kullanımında, satıcının iade için öngördüğü taşıyıcıya ilişkin bilgi ile bu taşıyıcıyla malın iadesi halinde teslim masrafını geçmemek üzere belirlenen iade masraf tutarına ve hangi tarafça karşılanacağına, öngörülenin dışında bir taşıyıcı ile malın iadesi halinde iade masrafını tüketicinin karşılayacağına ilişkin bilgilere 5 inci maddenin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamında ön bilgilendirmede yer verilmemesi durumunda, söz konusu masraf satıcı veya sağlayıcı tarafından karşılanır. İade için ön bilgilendirmede belirtilen taşıyıcının, tüketicinin bulunduğu yerde şubesinin olmaması durumunda satıcı, ilave hiçbir masraf talep etmeksizin iade edilmek istenen malın tüketiciden alınmasını sağlamakla yükümlüdür. Platform üzerinden kurulan mesafeli sözleşmelerde ise bu bilgilere 5 inci maddenin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamında ön bilgilendirmede yer verilmemesi ya da belirtilen taşıyıcının tüketicinin bulunduğu yerde şubesinin olmaması aracı hizmet sağlayıcıdan kaynaklanıyorsa söz konusu masraf ve yükümlülükler aracı hizmet sağlayıcı tarafından karşılanmak zorundadır.
(6) Platform üzerinden kurulan mesafeli sözleşmelerde, satıcı veya sağlayıcı, tüketicinin cayma hakkını kullandığına ilişkin kendisine ulaşan bildirimi aracı hizmet sağlayıcıya derhal ulaştırmakla yükümlüdür.
Bu değişiklik ile cayma hakkına ilişkin satıcı ve sağlayıcının yükümlülükleri yeniden düzenlenmiştir. 01.10.2022 tarihinden itibaren platform üzerinden kurulan mesafeli satış sözleşmelerinde cayma hakkının kullanılması halinde, eğer para satıcı ya da sağlayıcıya aktarılmamışsa paranın tüketiciye iadesinden aracı hizmet sağlayıcı da sorumlu tutulmuştur. Eğer malın tesliminden önce cayma hakkı kullanılmışsa yine aracı hizmet sağlayıcı, paranın iadesinde sorumlu olacaktır. Diğer taraftan yönetmeliğin beşinci maddesinde iade masrafları ile ilgi bilgilendirme ve masrafın kimin tarafından karşılanacağı bildirilmemesi halinde bu masraflar satıcı ve sağlayıcı tarafından karşılanacaktır. Sözleşme platform üzerinden kurulmuş ise bu masraflardan aracı hizmet sağlayıcı da sorumlu olacaktır.
Yönetmeliğe “Aracı hizmet sağlayıcının yükümlülükleri” başlıklı 12/A maddesi eklenmiş olup aşağıdaki şekildedir.
(1) Aracı hizmet sağlayıcı, platform üzerinden kurulan mesafeli sözleşmelerden doğan hak ve yükümlülüklerin kullanım süresi boyunca tüketicilerin aşağıda belirtilen hususlara ilişkin talep ve bildirimlerini iletebilmelerine ve takip edebilmelerine elverişli bir sistemi kurmak, kesintisiz olarak açık tutmak zorundadır:
a) Cayma hakkının kullanıldığına dair bildirim.
b) Sözleşmenin feshine dair bildirim.
c) Bedel iadesi talebi.
ç) Tüketicilerin satıcı veya sağlayıcı ile yaptıkları işlemlere ilişkin kayıtların talebi.
d) Teslimat veya ifaya ilişkin talep ve şikayetler.
(2) Aracı hizmet sağlayıcı, birinci fıkrada belirtilen talep ve bildirimleri, satıcı veya sağlayıcıya derhal iletmek zorundadır.
(3) Aracı hizmet sağlayıcı, ön bilgilendirmenin yapılması, teyidi ve ön bilgilendirmenin yapıldığının ispatından satıcı veya sağlayıcı ile birlikte müteselsilen sorumludur.
(4) Veri girişinin aracı hizmet sağlayıcı tarafından yapıldığı durumlarda, 5 inci maddede belirlenen ön bilgilendirmede bulunulması zorunlu hususlardaki eksikliklerden aracı hizmet sağlayıcı sorumludur.
(5) Aracı hizmet sağlayıcı, bu Yönetmelikte yer alan hususlardan dolayı tüketicinin satıcı veya sağlayıcılar ile yaptıkları işlemlere ilişkin kayıtların üç yıl boyunca tutulmasından ve istenilmesi halinde bu bilgilerin ilgili kurum ve kuruluşlar ile tüketicilere verilmesinden sorumludur.
(6) Aracı hizmet sağlayıcı, satıcı veya sağlayıcı ile yaptığı aracılık hizmetine ilişkin sözleşmeye aykırı uygulamaları nedeniyle satıcı ve sağlayıcının Kanunun 48 inci maddesine ve bu Yönetmelik hükümlerine aykırı davranmasına sebep olduğu her bir tüketici işleminden sorumludur.
(7) Satıcı veya sağlayıcı adına bedel tahsil etmesi halinde aracı hizmet sağlayıcı;
a) Malın teslimi veya hizmetin ifasından önce tüketicinin cayma hakkını kullanması durumunda cayma hakkının kullanıldığına ilişkin bildirimin kendisine ulaştığı tarihten itibaren,
b) Malın tesliminden sonra tüketicinin cayma hakkını kullanması durumunda, cayma bildiriminin kendisine ulaştığı tarih itibarıyla bedel satıcıya aktarılmamışsa cayma hakkına konu malın, iade için öngörülen taşıyıcıya teslim edildiği tarihten veya iade için öngörülenin haricinde bir taşıyıcı ile iade edilmesi durumunda da satıcıya ulaştığı tarihten itibaren,
c) Tüketicinin 16 ncı maddede belirtilen sözleşmeyi fesih hakkını kullanması durumunda fesih bildiriminin kendisine ulaştığı tarihten itibaren,on dört gün içinde, tahsil ettiği mal veya hizmet bedeli ile teslimat masraflarının tüketiciye iadesinden, satıcı veya sağlayıcı ile birlikte müteselsilen sorumludur.
(8) Aracı hizmet sağlayıcı, satıcı veya sağlayıcının onayı olmaksızın düzenlediği kampanyalı, promosyonlu veya indirimli satışlara ilişkin olarak aracılık ettiği mesafeli sözleşmelerde kampanya ve benzeri taahhütlerin karşılanmamasının neden olduğu sözleşmenin hiç ya da gereği gibi ifa edilmemesi hallerinden sorumludur.
(9) Satışa sunulan mal veya hizmete ilişkin platform üzerinden yapılan reklam ve tanıtımlarda taahhüt edilen bilgiler ile ön bilgilendirmede bulunması zorunlu hususların uyumlu olmasından ve ispatından aracı hizmet sağlayıcı sorumludur.
Bu düzenleme tamamen yeni olup platform üzerinden kurulan mesafeli sözleşmeler ile ilgili aracı hizmet sağlayıcıya yükümlülükler getirmiştir. Öncelikle cayma hakkının kullanılması, paranın iadesi, fesih bildirimi, teslimat ve ifa gibi konularda tüketicinin rahatlıkla işlem yapabilmesi ve bu işlemleri takip edebilmesi için bir sitem kurulum yükümlülüğü aracı hizmet sağlayıcılarına getirilmiştir. Yine ön bilgilendirmenin yapılması ya da veri girişi platform sahibi tarafından yapılıyor ise hatalı bildirimden aracı hizmet sağlayıcı sorumlu olacaktır. Bunula birlikte platform üzerinde yapılan reklam ve tanıtımlardaki taahhütlerden, satıcı ve sağlayıcının onayı olamadan düzenlediği kampanyalar ile ilgili olumsuzluklardan da aracı hizmet sağlayıcı sorumlu olacaktır. Özellikle pazaryerlerinin bugüne kadar herhangi bir sorumluluklarının olmaması sebebi ile satılan malların içerikleri ile ilgili yanıltıcı bilgiler olsa da pazaryerlerinin sorumluluğuna gidilemiyordu. Artık Pazar yerleri daha güvenli satış alanları haline gelecektir.
Cayma hakkına ilişkin tüketicinin yükümlülüğünün düzenlendiği on üçüncü maddede ise cayma hakkının kullanımından sonra malın iade süresi on günden on dört güne çıkarılmış ve ayrıca maddeye ek fıkra ile “Tüketici, ön bilgilendirmede kararlaştırılması ve satıcının öngördüğü taşıyıcı ile iadesinde tutarına yer verilmesi halinde teslim masraflarını geçmemek üzere iade masrafını karşılamakla yükümlüdür. Ancak, tüketiciye teslim edilen malın Kanunun 8 inci maddesi kapsamında ayıplı olması durumunda tüketici iadeye ilişkin masraflardan sorumlu tutulamaz. Tüketicinin talep etmesi halinde iade masrafı, kendisine iade edilecek mal veya hizmet bedeli ile teslimat masraflarından mahsup edilebilir.” düzenlemesi getirilmiştir.
Bu düzenleme ile ön bilgilendirme ile iade masraflarının tüketiciye yüklenebileceği yinelenmiş ancak malın ayıplı olması halinde tüketicinin iade masraflarından sorumlu olmayacağı hususuna açıklık getirilmiştir.
Cayma hakkının kullanımının yan sözleşmelere etkisi başlıklı on dördüncü maddenin ikinci fıkrasına “Platform üzerinden kurulan mesafeli sözleşmelerde yan sözleşmeye aracılık edilmesi halinde bu bildirimin yapılmasından aracı hizmet sağlayıcı da sorumludur.” cümlesi eklenmiştir.
Yönetmelikte yapılan değişikliğin amacına uygun olarak platform üzerinde kurulun sözleşmelerle ilgili yan sözleşme bildiriminin yapılmasından da aracı hizmet sağlayıcı sorumlu hale getirilmiştir.
Cayma hakkının istisnalarının sayıldığı on beşinci maddenin birinci fıkrasına ise aşağıdaki bentler eklenmiştir.
– 13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununa göre tescili zorunlu olan taşınırlar ile kayıt veya tescil zorunluluğu bulunan insansız hava araçlarına ilişkin sözleşmeler.
– Tüketiciye teslimi yapılmış olan cep telefonu, akıllı saat, tablet ve bilgisayarlara ilişkin sözleşmeler.
– Canlı müzayede şeklinde açık artırma yoluyla akdedilen sözleşmeler.
– Tanıtma ve kullanma kılavuzunda satıcı veya yetkili servis tarafından kurulum veya montajının yapılacağı belirtilen mallardan kurulum ya da montajı yapılanlara ilişkin sözleşmeler.
Bu madde ile elektronik ticaret üzerinde önemli bir yeri olan teknoloji ürünleri (cep telefonu, akıllı saat, tablet ve bilgisayar) ile ilgili tüketiciye teslim edilmiş olmaları kaydı ile cayma hakkı ortadan kaldırılmıştır. Bu ürünler sınırlı olarak sayılmış olduğundan teknolojik ürün de olsa burada sayılanların dışındaki teknolojik ürünlerde cayma hakkı kullanılabilecektir. Açık artırma yolu ile satın alınan ürünler, kurulum ve montajı yapılan ürünler, Karayolları Trafik Kanunu gereği tescili zorunlu araçlar ve tescil zorunluluğu bulunan insansız hava araçlar için de cayma hakkı kullanılamayacaktır. Pandemi ile elektronik ticaretin büyüme hızı beklenenin üzerine çıktığından her türlü mal, elektronik ticaret üzerinden satılabilir hale geldi. Bununla birlikte bazı ürünlerin iadesi uygulamada satıcı ve sağlayıcılar açısından önemli zorluklar getirmişti. Bu düzenleme ile satıcı ve sağlayıcılar açısından bir rahatlama sağlanmış oldu.
Diğer Değişiklikler
Sözleşmenin ifası ve teslimat konusunu düzenleyen on altıncı maddenin birinci ve dördüncü fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
(1) Satıcı veya sağlayıcı, tüketicinin siparişinin kendisine ulaştığı tarihten itibaren taahhüt ettiği süre içinde edimini yerine getirmek zorundadır. Tüketicinin isteği veya kişisel ihtiyaçları doğrultusunda hazırlanan mallara ilişkin sözleşmeler haricinde mal satışlarında bu süre her halükârda otuz günü geçemez.
(4) Sipariş konusu mal ya da hizmet ediminin yerine getirilmesinin imkansızlaştığı hallerde satıcı veya sağlayıcının ve satıcı veya sağlayıcı adına bedel tahsil etmesi halinde aracı hizmet sağlayıcının bu durumu öğrendiği tarihten itibaren üç gün içinde tüketiciye yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile bildirmesi ve varsa teslimat masrafları da dâhil olmak üzere tahsil edilen tüm ödemeleri bildirim tarihinden itibaren en geç on dört gün içinde iade etmesi zorunludur. Malın stokta bulunmaması durumu, mal ediminin yerine getirilmesinin imkânsızlaşması olarak kabul edilmez.
Sözleşmenin ifası ve teslimat ile ilgili uygulamada çıkan sorunlar bu maddedeki düzenlemeler ile giderilmeye çalışılmıştır.
On dokuzuncu maddenin ikinci fıkrasına sağlayıcı ibaresinden gelmek üzere “ile platform üzerinden kurulan mesafeli sözleşmelerde satıcı veya sağlayıcı adına bedel tahsil etmesi halinde aracı hizmet sağlayıcı” ibaresi eklenerek, tüketicinin açık onayı ile talep edilebilen ilave ödemelere ilişkin, usulsüz tahsil durumunda iadeden pazaryerleri sorumlu hale getirilmiştir.
Yirminci maddenin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Aracı hizmet sağlayıcı, bu Yönetmelikte yer alan hususlardan dolayı satıcı veya sağlayıcı ile yapılan işlemlere ilişkin kayıtları üç yıl boyunca tutmak ve istenilmesi halinde bu bilgileri ilgili kurum, kuruluş ve tüketicilere vermekle yükümlüdür.”
